РГУ "Государственный национальный природный парк "Кокшетау"

1. Негізгі географиялық пункттердің атауы: Айыртау а. Визит-орталығы – «Ақан сері» шоқысы – этноауыл – «Айыртау» шоқысы – Кереңкөл — №2 бекет — көл ойығы. Шалқар көлі — Кемпинг аймағы — Айыртау ауылының Визит-орталығы.
2. Қозғалыс түрі бойынша: жаяу
3. Маршрут ұзақтығы: 30 км, ұзақтығы 36 сағат, аялдамаларды ескере отырып.
4. Соқпақтың қысқаша сипаттамасы

Соқпақ «Көкшетау» МҰТП РММ Шалқар филиалының аумағы арқылы өтеді. Айыртау ауылының Визит-орталығынан басталып, солтүстік-шығыс бағытта қарағай мен қайыңның аралас орманына біртіндеп ауысатын қарағай орманы мен қоршалған сүрлеу жолмен өтеді. Мұнда бұталар да кездеседі: таволожник, дала шие, қанқызыл долана және басқалар.

1 км бойы соқпақ алаңқай бойымен қарағайлы орман бойымен, одан әрі бізді «Ақан сері» шоқысына дейін алып жүретін қарағайлы орман бойымен өтеді. Оның етегінде қысқа мерзімді демалуға арналған күркешік бар, ол жерден туристер бақылау палубасына көтеріле алады.

Ақсақалдар Ақан серінің бұл жерлерге бірнеше рет барғанын, өйткені ол осы жерден 30 шақырым жерде тұрғанын айтты.

Ақан сері Қорамса-ұлы 1843 жылы қазіргі Солтүстік қазақстан облысы Айыртау ауданы Қоскөл ауылында дүниеге келген. Шын аты Ақжігіт, бірақ бала кезінен Ақан деп аталды. Оның бай әкесі Қорамса Арғын қарауыл руынан шыққан. Ол баласын ауылдық молладан араб грамотасына үйреткен, ал 13 жасында Ақанды Петропавлға медресеге оқуға жіберген. Бірақ діни догмалар тез қалжыратып тастаған соң,ол үйге оралды, бірақ қалада орыс тілін аздап үйренді. Ақан әдемі келбетке ие болды, әсем мінезімен және күшті жағымды дауысымен ерекшеленді. Жас кезінен бастап ол музыка мен поэзияға деген құштарлығымен ерекшеленді, ал оның мерекелер мен жарыстарға үнемі қатысуы оған префиксті — серіні (қаз. — жыршы-ақын).

Ұлына риза болған әке оған гүлденген даланың барлық нышандарын берді. Ақынның даңқына епті аңшының даңқы да қосылды. Көп ұзамай Ақан сері бүкіл далаға танымал болады.

Содан кейін соқпақ қарағай орманынан этноауылға дейін өтеді, онда қазақ халқының дәстүрлі тұрмысын көруге болады.

Осыдан кейін жол «Айыртау»  шоқысына қарай өтеді.

«Айыртау» шоқысы оларды 300 м биіктікте бөлетін ортақ ер-тоқымы бар екі төбеден тұрады.

«Айыртау» шоқысының шығу тегін  түсіндіретін аңыз сақталған. «Ежелгі уақытта біздің жерімізге көптеген жауларша буыл жасаған. Оларға қарсы екі ағайынды батыр тұрды. Олар демалыс және түнімен шайқасты, Жаудың бетін қайтарғанша дейін. Бірақ ағайындылар жебелермен өліп, төбелерге айналды (үлкен ағасы мен кішісі). Олардың қарындасы сонша жылады, сондықтан тұзды көл пайда болды. Ақсақалдар:»қанша жау өлді, шоқылардың баурайындағы ағаштар сонша өсті, қан тамшыларынан жидектер  пайда болды»  — дейді.

Баурайдың шоқыға дейінгі ұзындығы-500 метр. Шоқының «Айыртау» алаңы орналасқан. Бұл жерден Шалқар филиалының бүкіл аумағын көруге болады: әртүрлі биіктік тегі көптеген шоқылар, көптеген көлдер, жақын маңдағы ауылдар, сондай – ақ  аудан орталығы-Саумалкөл ауылы.

«Айыртау» төбесінен жол жағасында Керең көлі бағытында өтеді, онда тамақ дайындауға арналған орындар бар, туристердің қысқа мерзімді демалуына арналған орындықтар орнатылған. Әрі қарай, жол №2 бекетке қарай созылады, онда туристер ұзақ сапардан кейін демалады. Содан кейін бағыт аралас орман бойымен Шалқар көлінің ойығына қарай өтеді. Мұнда көлді екі бөлікке – үлкен және кіші Шалқарға бөліп, екі жағалау барынша жақындайды. Шұңқырдың ені шамамен 200 метр. Шұңқырдың солтүстік жағалауында жартасты қалпақ айқын көрінеді, сәл жағында – құмды жағажайлар.

Өзеннің оңтүстік жағалауы су бөлігіне терең еніп, тастар мен қиыршық тастармен жабылған. Мұнда топ шатырлы лагерь құрып, түнейді. Аялдама тамақ дайындайтын орынмен, қоқыс жәшігімен, дәретхана мен жабдықталған. Туристер ұзақ жолдан кейін шомылып, демалады.

Соқпақтың кері жолы Шалқар көлінің жағалауымен кемпингтік аймаққа және Айыртау ауылының Визит-орталығына дейін өтеді.

Орман алқабында жабайы тұяқтылар пана тапты: Қызыл бұғы мен елік, кейдесіз бұлан көре аласыз. Фаунаның кішігірім өкілдерінің бірі-түлкі, қоян, борсық, тиын, қара тоғай және кекілік.

Бұл жер орман жидектеріне   (құлпынай,бүлдірген, тасбүлдірген, шие және т/б.),жауын-шашыннан кейін саңырау құлақтар мол өседі(маслята, грузди, ақ саңырау құлақ, подосиновик, подберезовик және басқа да).

5. Соқпақ сызбасы

6. Шартты белгілер